“Şehrin surlarını geçen ordunun yağma çığlıkları emanetçileri ürpertiyordu. Yerin altında kendilerini kapattıkları gizli odada kutsal taş belli belirsiz parlıyordu. Ahriman’ın Kalbi. Gökten inen taş. Yüzlerce yıldır şehirlerine büyülü güç verdiğine inandıkları taş. Şimdi düşmanları onu arıyorlardı. Birden üstlerinde bir ses duydular. “Aşağıdalar…” Hain Dekkar… Kaygıyla birbirlerine bakıp kılıçlarını çektiler”

meteorlar.jpg

Göktaşı, uzaydan dünya yüzeyine düşen maddelerin genel adı. Dünya atmosferine ortalama olarak senede birkaç bin göktaşı girer. Ancak bunların, beş yüz kadarı buharlaşmadan yere göktaşı olarak düşer. Göktaşları, Dünya atmosferine saniyede 11-72 km arasında değişen bir hızla girerler. Sürtünmeden meydana gelen ısıdan dolayı, büyük bir kısmı eriyerek toz parçacıkları halinde yeryüzüne inebilir. Kaynakça : Vikipedi

GERÇEK BİR METEOR GÖZLEMİ

Guadalajara Mexico

Dünyadaki tarih süreçlerini incelersek enteresan şekilde madenlerle anılan dönemler görürüz. Mesela Tunç Çağı (bakır + kalay karışımı), Bronz Çağı gibi. Gerçekten de uygarlık aşamalarına bilimsel gözle bakılırsa, bulunan ve akıllıca kullanılan elementlerin öyküsüne dayanır. Abartıyor muyum? Hayır, Uranyum’un bulunuşunun etkilerini düşünün. Atom Çağı bile uranyum, pluütonyum gibi radyoaktif element ailesinin kullanım sürecini anlatır. “Ya Bilgi Çağı, çuvalladın!” 🙂 diyenlere de gülümseyerek silikonu incelememiz gerektiğini söyleyerek cevaplayacağım. Nanolitografi ile transistör çağı kapanıp bilgisayar çağı gerçek anlamıyla başladı. Ve nanolitografi patates baskı gibi bilgisayar chiplerinin (beyinlerinin) ışınla basılması işlemi diyelim.

Öyleyse sözü nereye getirdiğimi anlamışsınızdır. Dünyada incelediğimiz ve keşfettiğimiz her elementi, periyodik tabloya yerleştirirken, temel elektron, proton ve nötron yapılarıyla grupları keşfettik. Sonra göğe bakmaya başladık. Uzaya. Orada ne vardı? Gökteki dünyaların taşları nasıldı?

Göktaşları, kimyasal ve petrografik özelliklerine göre sınıflandırılırlar, kimyasal bileşimlerine göre taşsı(taşıl) (Aerolit), demirli (Siderit) ve taşsı demirli (taşıl-Demir)(Siderolit) olmak üzere üç gruba ayrılırlar. Taşsı göktaşları demir, silisyum, karbon, magnezyum, alüminyum ve oksijenden meydana gelir. Demirli göktaşlarının içinde nikel, galyum, germanyum ve iridyum bulunur. Taşsı demirli, göktaşları ise olivin ile çeşitli metaller içerir.

Büyük göktaşları yeryüzüne düştüğü zaman, krater meydana getirebilir. Ancak krater oluşumu göktaşının yoğunluğuna, hızına ve çarptığı malzemenin özelliklerine bağlı olduğundan her zaman bir krater yapısı oluşmaz.
Kaynakça : http://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6kta%C5%9F%C4%B1

martian_meteorite_microbial_fossil.jpg Göktaşları, önceleri yanarak indikleri her yerde büyük uğursuzluk alameti sayıldılar ve korkuyla izlendiler. Bazen savaşlar meteorların gelişiyle kesildi. Bazen yerküreye yakın geçen kuyrukluyıldızlar (yüzyılın başında ve 1986’da geçen Halley gibi) dünyaya bir meteor gibi çarpacak zannedildi. Sonraları ise sistematik şekilde izlemeye alındılar. Bilimadamları onların içerdiği bileşikleri izlemeye başlarken sonraları daha önemli bir konu için araç oldular. Uzayda yaşam formları var mıydı? Mars’tan geldiği düşünülen bir meteorda bakteri bulunması herkesi heyecanla ayağa kaldırdı. Şimdilerde meteorlar çok değerli.

“Bir ağaç düşünün. Çam ağacı kozalakları yere düşüyor. Düşerken patlıyor ve tohumları her yana saçılıyor. Böylece soyu devam ediyor. Düşünün, patlayan gezegenler ve uzayın her yanına giden yaşam tohumları”

Herkes güneş sistemindeki Mars ve Jupiter arasında yer alan astreoit kuşağını merak eder. (Astreoitler, meteorlardan çok daha büyük ve yörüngesi olan parçalardır.) Bazı araştırmacılar, eskiden orada bir gezegen olduğunu düşünür. Patlayan bu gezegen büyük bir kuşak oluşturmuştur. Astronomlar bu hipotezi pek sevmez, güneş sistemiyle birlikte oluşmuş bir kuşak olmasını daha ihtimal dahilinde bulurlar.

Dünyaya düşen göktaşlarının mineral yapıları incelendikçe ve mesela Ay’dan taş örnekleri getirilince daha önce bulunan meteorları sınıflandırmak kolaylaştı. Mars kaynaklı, Ay kaynaklı meteorlar tespit edildi.

Özellkle 1976’da Viking 1 Mars’a yolculuğunda atmosferik bilgileri de ulaştırdı. Oksijen izotoplarının farklılığının analizi ile dünyaya düşen 25 göktaşının Mars kökenli olduğu anlaşıldı.

Meteorlar en güzel nerede bulunur? Şehirde mi, kırda mı, su altında mı? Sizi yormayayım, en güzel meteor avcılığı kutuplarda ve çöllerde yapılır. Açık renk zeminde sıcak halde inen çoğunlukla siyah renkli taşlar kolayca yakalanırlar.

METEOR GÖZLEMCİLERİ ve AVCILARI

Kimileri sadece bilimsel gözlem aşkıyla çalışsa da, bazı insanlar meteor işinin çok iyi para getirdiğinin farkında, metal dedektörleri ve sıkı azimleriyle her yerdeler.

International Meteor Organization
1988 ‘de kurulan topluluk giderek büyüyen bir organizsyon olarak meteor araştırmaları yapıyor.
http://www.imo.net/

World Record Meteorite
http://www.worldrecordmeteorite.com/media.htm
Yol göstermek gibi olamsın ama 🙂 bakın bir meteoru nasıl avlıyor?
http://www.worldrecordmeteorite.com/photos.htm

BİRAZ METEOR İSTATİSTİĞİ

En korkutan Meteor Yağmuru:
1833 Leonid meteor yağmuru. Gözlemcilerin anlattığına göre iki gün süren bu olay sırasında 240 bin civarında parıltı görülmüş. İnsanlar göğün alev aldığını düşünmüşler

“On the night of November 12-13, 1833, a tempest of falling stars broke over the Earth… The sky was scored in every direction with shining tracks and illuminated with majestic fireballs. At Boston, the frequency of meteors was estimated to be about half that of flakes of snow in an average snowstorm. Their numbers… were quite beyond counting; but as it waned, a reckoning was attempted, from which it was computed, on the basis of that much-diminished rate, that 240,000 must have been visible during the nine hours they continued to fall.” – Agnes Clerke’s, Victorian Astronomy Writer
Kaynak: http://leonid.arc.nasa.gov/history.html

leonid1833.gif
leonids_sea_0111_02.gif

Meteor yağmuru, bir gezegenin atmosferine giren göktaşlarının, sürtünme sonucu kıvılcımlar çıkararak bıraktıkları anlık izlerdir. Kaynak : Vikipedi

Meteoric dust
Most meteoroids are destroyed when they enter the atmosphere. The left-over debris is called meteoric dust or just meteor dust. Meteor dust particles can persist in the atmosphere for up to several months. These particles might affect climate, both by scattering electromagnetic radiation and by catalyzing chemical reactions in the upper atmosphere.

Meteor tozları,
Bir çok meteorun atmosfere girişi toza dönüşmeleri ile sonuçlanır ve parçacıklar atmosferde aylarca kalabilirler. Bu toz bulutu iklim değişimine, elektromanyetik radyasyona ve üst atmosferdeki kimyasal reaksiyonların gerçekleşmesine katalozör etkide bulunabilirler.

UZAYA ÇIKAN ARAÇLAR METEORLARDAN ETKİLENMİYOR MU?

Oldukça etkileniyorlar. Bu ciddi bir risk. Özellikle uzay yürüyüşündeki astronot için korkulacak bir unsur. Bir örnek vermek gerekirse Hubble Teleskobu, 572 ufak darbe almış. Güzel sayı değil mi 🙂

METEORLARIN DÜNYA KAYASI OLMADIĞINI NASIL ANLARIZ?

En belirgin fark eşit büyüklükteki kayalardan ağır olmalarıdır. İçerdikleri demir başta olmak üzere demir-nikel gibi ağır metalleri onların özgül ağırlıklarını attırır. Aynı zamanda demir-nikel manyetik çekim özelliğine sahip olmalarına neden olur çoğunlukla. Atmosfere saniye 20 km. hızla girdikleri ve atmosfer dönüş halinde olduğu için yoğun bir sürtünmeden geçerler. Bu sürtünme dış yüzeylerinde erimeye, siyah renkte camlaşmaya yol açar.

Şekilleri genelde yamru yumru olur. Dış kabuklarında ince bir tabaka parmakla kil gibi itilirse çatlar. İç yapılarında ani ısınma soğuma ve şiddetli sarsıntıdan kırılmalar oluşmuştur. Bunlar mikroskoplarla özellikle elektron mikroskobuyla gözlemlenir. Ancak yine de bir meteoru tespit etmek kolay değildir. Bir uzmanlık işidir.
Detaylı bilgi: http://meteorites.pdx.edu/meteoriteid.htm

KRATERLER VE ÇARPIŞMA

Meteor çarpışma krateri kavramını Daniel Barringer 1800 lü yıllarda ortaya atıyor. Daha sonra başka bilimadamlarınca kavram genişletiiliyor.
Detaylı bilgi için: http://en.wikipedia.org/wiki/Impact_crater

meteorcarpmasi.jpg

Dünyanın sonu bir meteor çarpması sonucu mu gelecek? Dinazorların soyu böyle mi sona erdi? Bunu duyan herkes çarpışmanın gücüyle öldüklerini düşünüyor. Oysa ikinci derece etkiler daha önemli. Çarpmayla atmosferi kaplayan toz bulutu güneş ışıklarının girişini örtüyor. Ardından bitkiler ve bitkileri yiyen hayvanlar ve hayvanları yiyen hayvanlar ölüyor. Besin zinciri dediğimiz bu döngü kırılıyor. Aşağıdaki adreste adım adım olacaklar gösteriliyor.
http://geoscape.nrcan.gc.ca/nsask/meteorite_e.php

Bakalım Nasıl Oluyor? (Dino meteor)

Arizona Krateri
http://www.mreclipse.com/Observatory/Crater/Crater.html

Ağrı Meteor Çukuru
http://www.haber3.com/haber.php?haber_id=254397

Estonya Kaari Meteor Gölü
kaali_meteorite_cr_galleryfull2.jpeg

DÜNYAYA DEV BİR METEOR ÇARPSA NE OLUR?

Kısaca, yaşam büyük oranda biter. Ancak şu videoyu izlemelisiniz derim. Film olarak da çoğumuzun izlediği “Armageddon”‘da olduğu gibi dünyadan uzakta, nükleer silahlarla ya da ışınlarla patlatma akla gelen tek çözüm.

Armageddon Filmi, New York Meteor Yağmuru

Eve çarpan Meteor
http://www.milliyet.com.tr/2004/06/14/yasam/axyas01.html

SMALLVILLE METEOR YAĞMURU

Smallville dizisini izliyor musunuz? Süperman’in gençliğinin geçtiği bir Amerika kasabasındaki olağanüstü olaylar zincirini anlatır. Hikayenin temelinde meteor yağmurunun yağmasıyla değişen insan genetik yapıları ve Klark Kent’in bu meteorlardan aşırı etkilenmesi var. İnsan düşünmeden edemiyor, radyoaktivite dışında doğal taşların insan üzerindeki etkileri nelerdir?

REKLAMLARDA METEORLAR

Toyota Kamyonet reklamı

KOLEKSİYONCULAR İÇİN METEORLAR

meteorpul.jpg

Pul ve Para Koleksiyonlarında Meteorlar
Efendim klasiktir 😉 Pul ve para koleksiyonuyla başlayalım. Müthiş bir arşiv. Hazırlayan amatör biri ancak örnekler çok güzel. Üzülerek gördüm ki her çeşit pul çıkaran PTT’miz bu konuyu kaçırmış. http://www.pibburns.com/catastro/metstamp.htm

Meteor Metalinden İmal Edilmiş Eşyalar
http://bh-t.hypermart.net/knives-collectibles.html (bıçaklar)

ebay’de meteorla ilgili satıcı mağazalar (Her satıcıya güvenmeyin önce araştırın iyice 🙂
http://storenamesearch.ebay.com/search/search.dll?MfcISAPICommand=GetSNResult&fp=&ht=&query=meteorite&rd=on

Meteor satın alma rehberi, uzmanlarından
http://search.reviews.ebay.com/_Meteorites-Tektites_W0QQucatZ3239QQuqtZg

Meteoriteman
http://www.meteoriteman.com/misc.htm

SİZE SORULAR ve MUHTEŞEM BİR METEOR TESTİ

Biraz da ben size sorayım, sadece okuyarak gitmenize gönlüm razı olmuyor 🙂
* Sigortalar meteor çarpmasını öder mi?
* Krater gölleri diğer göllerden farklı mıdır?
* Bulduğunuz göktaşının mülkiyeti size mi devlete mi aittir?
* Bir taşın göktaşı olduğunu kim tescil edebilir?

İngilizce bilenler için kendimizi sıkı bir testten geçirelim,
http://meteorites.pdx.edu/MeteoriteLab/index.html


KAYNAKÇA:

Detaylı Meteor Bilgisi (İngilizce)
http://www.lpi.usra.edu/expmars/poster/fullpacket.pdf

Mars Kaynaklı Meteorlar
http://en.wikipedia.org/wiki/Mars_meteorite
http://www.lpi.usra.edu/lpi/meteorites/mars_meteorite.html
http://www.lpi.usra.edu/expmars/poster/poster.html

Ay Meteorları
http://en.wikipedia.org/wiki/Lunar_meteorite

METEOR AVCILARI 🙂
http://www.imo.net
http://meteorobs.org/

Kısa Meteor Tarihi
http://leonid.arc.nasa.gov/history.html

Bir Meteorun İç Yapısı
http://www.lpi.usra.edu/expmars/poster/poster_sml.jpg

METEOR KRATERLERİ
http://en.wikipedia.org/wiki/Impact_crater

HARİKA BİR BİLİMSEL METEOR POSTERİ
http://www.allposters.com/-sp/Meteorite-Chart-Spaceshots-Posters_i390612_.htm



EPOSTA ABONELİĞİ İÇİN

Aşağıdaki formda e-posta adresinizi yazın, gelen e-postaya onay verin.


https://suleymansonmez.substack.com/
E-posta aboneliği için e-posta adresinizi eklemeniz, aşağıdaki konuları anlayıp izin verdiğiniz anlamına gelir.
Lütfen okuyunuz. Temel olarak, siteden (Güneşin Tam İçinde) ve yazardan (Süleyman Sönmez) e-posta bülten almaya izin vermek anlamını taşır. Bu iznin temeli: okunacak yazılar, izlenecek videolar, dinlenecek podcastlar, fotoğraflar, tanıtılacak ürün, kitap, site, uygulama, yapay zeka, eğitim, gezi, teknoloji, anket gibi içerikler ve kampanyalar olabilir. Bültenin içeriğinde, bülten sponsorunun ürün ve hizmetine ait bilgi, link ve banner yer alabilir. Bülten e-posta sistemi substack isimli dünyaca çok bilinen, güvenilir e-posta sistemi tarafından gönderilir. E-postalar yeni bir e-posta dağıtım sistemine geçmek dışında üçüncü şahıs ve şirketlerle paylaşılmaz. İşleyiş gereği yurtiçi ve yurtdışındaki server sistemlerinden hizmet verilebilir. Spam gönderilmez. İstediğiniz noktada, tek adımla her e-postanın en altındaki "Unsubscribe" seçilerek üyelikten çıkılır ve siz tekrar e-posta abonelik formuyla veya bülten sayfasında üye olana dek yeni e-posta almazsınız. İlginiz için teşekkür ederiz.


12 YORUMLAR

  1. Selam,
    Sema hanım neyin neresi çok güzel? Neyi kime tavsiye ediyorsunuz? Muhtemelen yazıyı hiç okumadınız ve fotoğraflara bakarak yorumu iliştirdiniz. Hayır sizin okumamanız bir şey değil de bu güzelim araştırma yazısı heba oluyor.

    Bilgiler için teşekkürler Süleyman hocam. Yorum içinde kusura bakmayın bir anda yazmam gerektiğini hissettim.

  2. Türkiye’de nerede meteor avcılığı yapılabilir ? Hangi bölgelerde ? Bunun bir haritası falan var mı ?

  3. selamlar
    google earth programı ile yeryüzünü incelerken dağların üzerinde küçük yuvarlak şekiller var sanki göktaşı düşmüş gibi tıpkı ayın yüzeyine benzeyen şekiller acaba bunları göktaşları yapmış olabilirmi?? Yapmışsada eğer bu yerlerdeki toprak içinde bu taşları bulabilirmiyiz???

  4. güzel bir yazı.teşekkürler.ama aşağıdaki soruların cevaplarını ne yazık ki bulamadım.Lütfen biliyorsanız söyleyiniz.

    * Bulduğunuz göktaşının mülkiyeti size mi devlete mi aittir?
    * Bir taşın göktaşı olduğunu kim tescil edebilir?
    elimde siderit olduğuna inandığım bir (hatta bir çok. çünkü iki ay önce bulduğum ilk yarım kiloluk parçanın 1,5 km uzağında,bu gün 20mt çapında yuvarlak bir çukurun kenarında 40-50 adet 50-150 gr arası çeperi paslı parçalar buldum.kesinlikle cevreye uyumlu olmayan yamrı yumru cürufumsu parçalar ve hepsine mıknatıs yapışıyor.ayrıca yakın veya uzak çevrede ne bir maden ne de ergitecek fırın yok.yerlesim alanları dışında.doğa yürüyüşünde buldum.

  5. Olabilir Cemal,oralarda arastirma yapmak gerek..Bilimde sonuca ulasmak icin deneme sarttir..

SİZİN DÜŞÜNCENİZ NEDİR?

Yorumunuzu yazınız
İsminizi Yazınız