Netflix’in fenomen dizisi Squid Game, yalnızca kurgusal bir ölüm oyunu olarak değil, aynı zamanda finansal sıkıntılarla boğuşan insanların hayatta kalma mücadelesinin, insan psikolojisinin ve toplumsal dinamiklerin derinlemesine incelendiği bir sosyolojik laboratuvar olarak dikkat çekiyor. Dizi, 456 oyuncunun hayatlarını riske atarak 45.6 milyar Kore Wonu (yaklaşık 38 milyon ABD Doları) kazanma şansını aradığı yarışmada, insan doğasının karanlık yönlerini ve kazanç uğruna yapılan fedakarlıkları gözler önüne seriyor.
Şansın Başlangıcı ve Kendini Kandırma
Squid Game’in ilk bölümünde, metro istasyonunda karşımıza çıkan bir adam, oyunculara kart çevirme oyunu teklif eder. Kazandığında oyuncunun yüzüne bir tokat atarken, kaybettiğinde oyuncuya 100 dolar öder. Bu basit oyun, dizinin temasını özetler niteliktedir: Küçük riskler büyük vaatlere dönüşür ve bu, birçok insanın hayatını değiştirebilecek şansa tutunmasına neden olur.
Aynı adam (Recruiter) ikinci sezonda evsiz insanlardan, kazı kazanla, hamburger arasında seçim yapmalarını ister. Aslında sokaktaki insanlar, kesin kazancı seçmeli, hamburgeri hemen alıp yemelidir şeklinde düşünürüz. Ama içinde bulundukları durum o denli sefildir ki, ikinci öğünü kurtarmaz. Şans ise, birkaç günlük veya bir aylık hatta yıllık yemeği verebilir. Böylece kazanma ihtimalleri çok çok az olmasına karşın, bir kişi hariç hepsi kazı kazanı alırlar ve kaybeder.
İlk bölüme dönersek, benzer şekilde, kumarda veya piyasalara yeni giren yatırımcılar da bu bilinmeze doğru çekilir. Örneğin, sosyal medyada viral olan bir kripto para projesine yatırım yapmak, piyasa kurallarını anlamadan oynanan bir oyun gibidir. Yatırımcı, arkadaşının hızlı bir şekilde kazandığını duyduğunda, tıpkı Squid Game’deki metro sahnesindeki gibi “oyunu” anlamadan içine atlar.
Yeni başlayan şansı, piyasaya dair bilgi eksikliğini kısa süreliğine örten bir illüzyondur. Bu durum, Squid Game’deki oyuncuların “Kırmızı Işık, Yeşil Işık” oyununda hayatta kalmalarıyla paraleldir. İlk etapta, birkaç kişi kendilerini şanslı hissetse de, oyunun ilerleyen aşamalarında gerçek zorluklarla yüzleşirler. Piyasada da yeni başlayan şansı, yatırımcıları aşırı güven yanılgısına sürükleyerek daha büyük riskler almalarına neden olur.
Kazanma Olasılığı Nedir?
456 oyuncu var. Yalnızca 1 kişi hayatta kalacak ve ödül parasını kazanacak. İstatistiksel olarak, her oyuncunun hayatta kalma şansı %0,22’dir. Bu istatistiksel olarak çok düşük. Ama tavandan sarkan para ve kumarbazların hormon sistemini tetikleyen kumarhane makinesi müzikleri efektleri sağlıklı düşünmelerini engeller. İkinci sezonda her etap geçildiğinde ölme ihtimalleri artarken, çünkü oyun eleme sistemiyle ilerliyor bu olasılığın kaç kat arttığına değil her oyuncu öldüğünde ne kadar kar edeceklerine odaklanırlar.
Atıf Yanılgısı: Kazanç ve Kayıpların Yorumlanması
Atıf yanılgısı, insanların başarılarını kendi yeteneklerine, başarısızlıklarını ise dış faktörlere bağlamasıdır. Piyasalarda bu, yatırımcıların kazançlarını doğru kararlarına, kayıplarını ise “piyasanın kötü gidişatına” bağlamalarıyla kendini gösterir. Squid Game’deki oyuncular arasında bu durum, özellikle oyunların ilerleyen aşamalarında belirginleşir.
Örneğin, “Şeker Kalıbı” oyununda, bazı oyuncular şans eseri kolay bir şekil seçerken, diğerleri daha zor desenlerle mücadele eder. Ancak, şansın bu belirleyici rolü göz ardı edilerek, başarı bireysel beceriye atfedilir. Bu yanılgı, piyasalarda yatırımcıların kendi kararlarını olduğundan daha değerli görmelerine neden olur. Örneğin, kripto para piyasasında bir “altcoin”in yükselmesi, yatırımcının analizine değil, çoğunlukla dış etkenlere bağlıdır. Ancak yatırımcı, kazancı kendisine mal ederek gelecekte daha büyük riskler almaya eğilim gösterebilir.
Kalabalık Psikolojisi ve Sürü Etkisi
Squid Game’in bir başka önemli psikolojik teması, sürü davranışıdır. “Halat Çekme” oyununda, oyuncular grup dinamiklerini ve stratejik düşünceyi kullanarak hayatta kalmaya çalışır. Ancak bu strateji bile kalabalık psikolojisinden bağımsız değildir. Piyasada da yatırımcılar, sürü psikolojisinin etkisiyle hareket eder.
Bandwagon etkisi, özellikle hisse senedi veya kripto para fiyatlarında balon oluşumlarına yol açar. “Herkes alıyor, ben de almalıyım” düşüncesi, yatırımcıları pompala ve boşalt dolandırıcılıklarının kurbanı haline getirir. Squid Game’de bu durum, “Cam Köprü” oyununda açıkça görülür. Oyuncular, hangi cam panelin sağlam olduğuna dair bir bilgiye sahip olmadığında, önceki oyuncuların hareketlerini takip eder. Ancak bu takip, çoğu zaman ölümle sonuçlanır. Yatırım dünyasında da, yanlış kararların peşinden sürüklenen yatırımcılar, ciddi kayıplarla karşılaşabilir.
Risk ve Ödül Dengesi: Piyasa ve Oyunlar
Squid Game’in teması, risk ve ödül arasındaki ince çizgiyi mükemmel bir şekilde işler. Oyuncular, her oyunda daha büyük ödüller kazanma umuduyla daha yüksek riskler alır. Ancak, risklerin artmasıyla birlikte ödül de daha az ulaşılabilir hale gelir. Piyasada bu durum, yatırımcıların kaldıraçlı işlemler yaparken karşılaştıkları risklere benzer. Örneğin, Squid Game’deki “Merdiven” oyunu, yatırımcıların piyasa trendlerini tahmin etmeye çalışırken yaşadıkları belirsizliği simgeler. Her yanlış adım, geri dönüşü olmayan bir kayıpla sonuçlanabilir.
Psikolojinin Piyasadaki Rolü
Squid Game, finansal kararlarımızın arkasındaki psikolojik mekanizmaları anlamamıza ışık tutan bir metafor görevi görür. Dizideki oyuncuların çoğu, kazanç arzusuyla mantıklı düşünme yetilerini kaybeder ve duygularına yenik düşer. Aynı şekilde, piyasalarda da duygusal kararlar almak, kayıpları artırır.
Bir yatırımcı olarak başarılı olmak için Squid Game’deki tuzaklardan ders çıkarmak gerekir. Riskleri anlamak, mantıklı kararlar almak ve duygularınızı kontrol etmek, piyasalardaki başarının anahtarlarıdır. Tıpkı dizideki hayatta kalan az sayıdaki oyuncu gibi, piyasalarda hayatta kalmak için stratejik düşünmek, öğrenmek ve adaptasyon sağlamak gerekir.
Squid Game bize yalnızca hayatta kalma mücadelesinin değil, aynı zamanda finansal başarı ve başarısızlığın psikolojik dinamiklerini de öğretiyor. Eğer bir yatırımcı olarak bu dinamiklerin farkına varır ve duygusal eğilimlerinizi kontrol edebilirseniz, yalnızca piyasalarda değil, hayatta da daha büyük başarılar elde edebilirsiniz.
Oyunlar ve İstatistiki Analiz
“Squid Game” dizisi, her oyunun sonunda ölüm ihtimalinin nasıl değiştiğini ve şans faktörünün rolünü etkileyici bir şekilde gösterir. Her oyunun başlangıcında şans, oyuncuların hayatta kalma olasılıklarını belirlerken, oyun ilerledikçe beceri ve stratejik kararlar da önem kazanır. Dizinin son bölümlerinde, hayatta kalanların sayısı azaldıkça, her bireysel oyuncunun ölüm ihtimali katlanarak artar.
-
Kırmızı Işık, Yeşil Işık (Birinci Oyun):
-
Başlangıçta 456 oyuncu vardı.
-
Oyun sonunda 201 oyuncu kaldı, yani 255 oyuncu öldü.
-
-
Şeker Kalıbı Oyunu (İkinci Oyun):
-
201 oyuncuyla başladı.
-
Oyun sonunda 101 oyuncu kaldı, yani 100 oyuncu öldü.
-
-
Halat Çekme (Üçüncü Oyun):
-
101 oyuncuyla başladı.
-
Kazanan takımda 16 kişi kalır, kaybeden takımda sıfır kişi kalır, yani 45 oyuncu öldü.
-
-
Mermer Oyunu (Dördüncü Oyun):
-
56 oyuncuyla başladı.
-
Her turda bir oyuncu öldüğü için, toplamda 28 oyuncu öldü, 28 oyuncu kaldı.
-
-
Cam Köprü (Beşinci Oyun):
-
28 oyuncuyla başladı.
-
Oyun sonunda 16 oyuncu öldü, 12 oyuncu kaldı.
-
-
Squid Game (Final Oyunu):
-
12 oyuncuyla başladı.
-
Nihai oyunda kalan tek oyuncu kazandı, yani bu aşamada 11 oyuncu öldü.
-
-
255 (Birinci Oyun) + 100 (İkinci Oyun) + 45 (Üçüncü Oyun) + 28 (Dördüncü Oyun) + 16 (Beşinci Oyun) + 11 (Final Oyunu) = 465 oyuncu öldü.
Başlangıçtaki 456 oyuncudan sadece 1 kişi hayatta kalır.
Ve herkes o özel kişinin kendisi olacağını sanır.
Çünkü kimse kaybedeceğine ya da öleceğine aslında gerçekten inanmaz. Kumarbazların kaybettiklerinde ilk hissettikleri şaşkınlık duygusunun nedeni budur.

-
“The Gambler’s Fallacy: An Empirical Investigation into Cognitive Biases in Decision Making Under Uncertainty”
-
Kumarbaz Yanılgısı: Bu yanılgı, bir kumarbazın geçmiş sonuçların gelecekteki sonuçları etkileyeceğini düşünmesidir. Örneğin, bir oyuncu, ardışık kırmızı sonuçlarından sonra siyahın daha olası olduğunu varsayar, oysa her sonuç bağımsızdır.
-
-
“Behavioral Economics of Gambling: The Role of Loss Aversion and the Sunk Cost Fallacy”
-
Kayıp Kaçınma ve Batık Maliyet Yanılgısı: Kayıp kaçınma, kayıpların kazanımlardan daha fazla acı vermesi durumudur. Batık maliyet yanılgısı ise, daha önce harcanan kaynaklar nedeniyle kaybeden bir stratejiye devam etme eğilimidir. Bu, kumarbazların kayıplarını telafi etmek için daha büyük riskler almasına yol açar.
-
-
“Impulsivity, Reward Sensitivity, and Risk-Taking in Pathological Gamblers: A Neuropsychological Perspective”
-
Dürtüsellik, Ödül Duyarlılığı ve Risk Alma: Patolojik kumarbazlarda daha yüksek dürtüsellik, ani ödüllere daha fazla duyarlılık ve risk almaya daha meyilli olma gibi özellikler görülür. Bu, beyindeki ödül mekanizmalarıyla ilişkilendirilir.
-
-
“The Illusion of Control in Gambling: Cognitive Distortions and the Perception of Skill”
-
Kontrol İllüzyonu: Kumarbazlar, sonuçları etkileyebileceklerini, özellikle şans oyunlarında bile kontrol sahibi olduklarını düşünürler. Bu, kendi becerilerinin sonuçları belirleyebileceği yanılgısına yol açar.
-
-
“Cognitive Behavioral Therapy for Problem Gambling: Understanding the Role of Cognitive Distortions”
-
Kognitif Davranışçı Terapi ve Kognitif Çarpıtmalar: Problemli kumarbazlarda görülen kognitif çarpıtmalar (örneğin, kazanma şansını abartma, kaybetme olasılığını küçümseme) üzerine odaklanır ve bu çarpıtmaların nasıl terapi ile düzeltilebileceğini inceler.
-
-
“Neurobiology of Gambling Addiction: Dopamine, Decision Making, and the Reward System”
-
Kumar Bağımlılığının Nörobiyolojisi: Kumar bağımlılığının beyindeki dopamin sistemini nasıl etkilediğini, özellikle ödül sistemi ve karar verme süreçleri üzerindeki etkilerini araştırır. Bu, kumarbazların neden sürekli daha fazla kumar oynama eğiliminde olduğunu açıklar.
-
-
“The Role of Emotional Regulation in Gambling Behavior: A Study on Affective Forecasting and Regret”
-
Duygusal Düzenleme ve Kumar Davranışı: Kumar oynama sürecinde duyguların nasıl yönetildiği, duygusal tahminlerin (gelecekteki duygusal durumları öngörme) ve pişmanlığın kumar davranışları üzerindeki etkileri incelenir.
-
Batık maliyet yanılgısı olarak da bilinen Concorde yanılgısı, insanların sadece zaten çok fazla yatırım yaptıkları için istenen sonuçları vermeyen bir projeye veya girişime zaman, para veya diğer kaynakları yatırmaya devam etme eğilimini ifade eder. Bu tür karar verme, biraz daha dayanabilirlerse veya biraz daha fazla çaba gösterirlerse, sonunda yatırımlarının geri dönüşünü görecekleri inancına dayanır. Bununla birlikte, bu düşünce tarzı, istenen sonuçları vermeyen bir projeye veya girişime yatırım yapmaya devam etmenin fırsat maliyetini göz ardı eder ve sonuçta zayıf karar vermeye ve kaynakların israf edilmesine yol açabilir.
devamı üstteki lintedir.