Şu anda dünya alevler içinde, doğa yıkımı ülke kıta dinlemeden devam ediyor. Yeryüzünde korunan tek yer özel mülk. Geriye tek çaremiz kaldı: Global çapta vakıflar kurarak ve bunların kuruluş yapılarını daha en baştan çok sıkı ve dünya lehine tutarak, tüm doğal alanları satın almalıyız.
Bu tuhaf fikri, yıllar önce çaresizlik içinde dudaklarımı ısırır ve gözleri yaşlı ekranlarda ölen hayvanlara bakarken buldum. Sonra birçok düşünürün başına geleni fark ettim, benden önce başka insanlar da aynı yere gelmişti.
Amazon ormanları hızla tüketilirken dünyanın ciğerleri biterken sadece gelişmemiş ülkelerde değil iyi korunmaya çalışılan gelişmiş ülkelerde de doğa ölürken, dünya hukuku ve kapitalist sistemin tek zayıf karnı olan özel mülkün kutsallığından harekete geçmeliydik.
Amazon ormanları dünyanın oksijen ihtiyacının yüzde 20’lik kısmını karşılıyor. Sadece 1970 yılından bu yana %80 büyüklüğe indi. Binlerce yıldır yaşayan bir sistemi sadece birkaç on yılda böyle küçültmek ve bu hızla 2060 yılında büyük bir yıkımı görmek hiç de felaket tellallığı değil. Bu ülkemiz için de geçerli. Google haritaları yıllar içinde yaşanan kaybı gösteriyor. Ama asıl olay bu da değil. Bu makalede göreceğiniz gibi dünyanın asıl oksijen kaynağı algler ve okyanuslar. Asıl sorun yakılan ormanların karbondioksit miktarını artırması ve içlerinde yaşayan milyonlarca -adet değil- tür böcek, bitki ve hayvanın soyunun tükeneceği. Orman yangıları ile oluşan karbondioksit salınımı, küresel iklim değişikliğini de artırıyor. Yaklaşık bir hesaplama ile ağaçlarda tutulan karbon miktarı 210 giga ton.
Eğer birisi sizin evinizi yakmaya kalksa, yıkmak istese, kamunun sağladığı kolluk güçleri dakikalar içinde gelecektir. Polis, jandarma, olay büyükse eyaletler arası ise ünlü FBI(!), itfaiye, ambulanslar. Çünkü hukuk sistemleri için “Adalet mülkün temeli”
“Tropikal ormanların yok olmasının ana nedeni bir sır değil – geniş alanlar soya, sığır eti, palmiye yağı, kereste ve küresel olarak ticareti yapılan diğer emtialar için temizlenmeye devam ediyor.” Frances Seymour, Dünya Kaynakları Enstitüsü.
Öyleyse çözüm net bir şekilde ortada, satın alınmış ormanların, arazilerin dağların korunması özel mülk olduğunda hukuksal zeminle çok güçlü bir zırhın altına giriyor. Orman yangınları tesadüfen çıkmıyor. Ağaçların yanması sonucu kalan arazi turizm için, tarım için kullanılıyor. Kesilen ağaçlar ise kereste oluyor.
Amazon ormanları tek ülkenin de değil. Brezilya, Bolivya, Kolombiya, Ekvador, Fransız Guyanası, Guyana, Peru, Surinam ve Venezuela’ya ait.
Özel mülkün sahibinin teknolojiyi ve insan gücünü kullanarak mülkünü koruması çok normal kabul ediliyor.
Peki dünya çağındaki vakıflar kurulursa bu fikre göre nasıl finanse edilecek?
Jeff Bezos kendisine gelen Amazon ormanlarını satın alıp kurtarma teklifi görmezden geldi. Uzaya gitmek ve dünyayı terk etmekle daha ilgili görünüyor. Herkes dünyayı gözden çıkarmış gibi değil mi? Elon Musk da öyle. Ama bu çok saf bir bakış açısı. Mars bizim için henüz çok uzak bir hedef. Dünya kurtarılmalı.
Kitle fonlaması bunun için en mantıklı yol gibi görünüyor. Kickstarter gibi örneklerle başlayan finansal kaynaklar için daha üretim öncesi toplumun destekleyerek gündelik hayatın kalitesini artırdığı ve sonuçta çıkan sonuçtan yararlandığı model en mantıklısı.
Daha somut anlatalım. Türkiye’de bir yer orman vasfını kaybetti hemen biri satın alsın diye açığa çıkarıldığında bu vakıflar satın alacak. Orayı özel park yapacak, yatırım yapan insanlar bir özel parka girer gibi küçük bir bilet ücreti ile girebilecek. Yatırım yapmayanlar biraz fazlasına ama yine çok makul ücrete girecekler. Durum doğanın şu anda korunamadığı üzerine kurulu. Avustralya hükümetinin milyonlarca deveyi veya çoğalan türü kolayca helikopterler ile vurdurmasını düşünün. Orta Amerika ve Güney Amerika ormanlarını düşünün, bitcoin için yıllardır kömür madeni çıkarılan Çin eyaletlerini düşünün, daha yeni müdahale edildi, Brazilya için bin tane söylenecek şey var. ABD bile orman yangınlarında yeterince başarılı görünmüyor.
Ülke yönetimleri yeterince kaynak ayırmıyor. Teknoloji çok az kullanılıyor. Çünkü dağda yanan ceylanın, ayının, kurdun vatandaşlık hakkı yok. Her canlı vatandaşlık hakkı aldığında bu dünyanın yapısı ve işleyişi olması gerektiği gibi bir bütün organizmanın hakça yaşamı olacak.
Sorunun temeli insan türünün bütün evreni kendisi hoyratça tüketsin diye var olmuş sanması. Batlamyus kozmolojisi nasıl evreni dünya etrafında dönüyor görüyorsa, bizim toplumlarımız halen bir doğal afette sadece ölen insan ve yaralanan insanları sayıyor. Balıklar, kuşlar, otlar, çamlar, güzel kokulu çiçeklerin ülke vatandaşlık kimlikleri yok.
Dünyayı Satın Almalıyız.
İkinci adım ne? Şöyle dediğinizi duyar gibiyim: “Satın alsak faydası ne? Bir yangın çıksa o alan da etkilenecek?”
Tam olarak öyle değil. Ormanlık alanları sürekli gözleyen dron orduları uçurulmalı. Sıcaklığa duyarlı. Hatta gerekirse hızla söndürecek ekipmana sahip. Bunun dışında bu işin uzmanları kafayı odakladıklarında bulacakları müthiş seçenekler olacaktır. Her ülkedeki vakıfların kendi söndürme uçakları, helikopterleri bile olabilir.
Ancak unutmayın ilk adım gücü yetenin her doğa parçasını satın alması ile başlıyor. Araziler vatandaşlar ve vakıflar tarafından satın alınmalı. Sonra doğa korunmalı. Bilimsel olarak ekosistemin gerektirdiği türlerin yaşaması sağlanmalı.
Rainforest Trust
Dünyada bu işe girişmiş https://www.rainforesttrust.org/ Rainforest Trust organizasyonu var.
Aynı şekilde Buy The Amazon sitesi de var ve aşağıdaki sayfada amaçlarını anlatıyorlar.
http://www.buytheamazon.com/about
Buy The Amazon Ltd (BTA), Amazon yağmur ormanlarını korumak için kurulmuş bir hayır kurumudur:
1. Bakir Amazon yağmur ormanlarının yasal mülkiyetini, tüm insanlık adına, biyoçeşitliliğinin ve yerli toplulukların korunması için sonsuza kadar satın almak.
2. Amazon havzasında zaten iyi işler yapan, ancak daha fazla fon gerektiren yağmur ormanı hayır kurumlarına hayırsever bağışlar yapın.
3. İnsanları dünyanın tüm yağmur ormanlarını korumanın acil gerekliliği konusunda eğitin.
Kişisel olarak size orman satan siteler de var. Bir çeşit emlak mantığı ile. Ancak doğru olan kişilerin değil büyük organizasyonların satın alması. Sonsuza dek el sürülemeyecek şekilde korumaya alması.
https://farmbuy.com/post/forestry-property-for-sale
Örnek bir vaka, ormanı satın alıp ormansızlaştıracak bir firmadan önce satın almak için aşamalar. Otomatik çevirisi de altta
https://www.rainforest-rescue.org/donate/148/peru-help-protect-the-amazon-rainforest
Bir parça orman satın alıp kurtarmaya çalışan bir dünya vatandaşının tiraji komik öyküsü
https://www.theguardian.com/environment/2014/mar/16/i-tried-to-save-the-amazon-illegal-cocaine-plantation
KAYNAKÇA:
https://www.pri.org/stories/2019-08-29/amazon-fires-8-ways-you-can-help-stop-rainforest-burning
http://www.buytheamazon.com
https://www.discovermagazine.com/planet-earth/the-amazon-rainforest-could-die-in-your-lifetime-heres-why
https://en.wikipedia.org/wiki/Amazon_rainforest
https://www.wwf.org.uk/where-we-work/amazon
https://www.quora.com/Hypothetically-what-would-it-cost-to-buy-the-Amazon-rainforest
Görseller: freepik.com
STARBUL - Yıldız Zekâ
Amazon.com'da Starbul
D&R'da Starbul
Yazarı Takip Edin
X (Twitter) | Youtube | Instagram
Yazdığım Kitaplar
EPOSTA ABONELİĞİ İÇİN
Aşağıdaki formda e-posta adresinizi yazın, gelen e-postaya onay verin.E-posta aboneliği için e-posta adresinizi eklemeniz, aşağıdaki konuları anlayıp izin verdiğiniz anlamına gelir.
Lütfen okuyunuz. Temel olarak, siteden (Güneşin Tam İçinde) ve yazardan (Süleyman Sönmez) e-posta bülten almaya izin vermek anlamını taşır. Bu iznin temeli: okunacak yazılar, izlenecek videolar, dinlenecek podcastlar, fotoğraflar, tanıtılacak ürün, kitap, site, uygulama, yapay zeka, eğitim, gezi, teknoloji, anket gibi içerikler ve kampanyalar olabilir. Bültenin içeriğinde, bülten sponsorunun ürün ve hizmetine ait bilgi, link ve banner yer alabilir. Bülten e-posta sistemi substack isimli dünyaca çok bilinen, güvenilir e-posta sistemi tarafından gönderilir. E-postalar yeni bir e-posta dağıtım sistemine geçmek dışında üçüncü şahıs ve şirketlerle paylaşılmaz. İşleyiş gereği yurtiçi ve yurtdışındaki server sistemlerinden hizmet verilebilir. Spam gönderilmez. İstediğiniz noktada, tek adımla her e-postanın en altındaki "Unsubscribe" seçilerek üyelikten çıkılır ve siz tekrar e-posta abonelik formuyla veya bülten sayfasında üye olana dek yeni e-posta almazsınız. İlginiz için teşekkür ederiz.
